Людзі, якія маюць сябра, сабаку або ката, ведаюць, што такое любоў і адрозніваюць любоў ад міласэрнасці, а тым болей ад злосці…
Я нарадзілася ў любові. Тата і мама мяне любілі. Дзед Вінцук прыходзіў з вёскі, садзіўся на лаву ці на засланы посцілкай ложак, а я залазіла да яго на плечы. З дзядоў і бабуляў коўзалася па плячах у аднога дзеда Вінцука, астатніх не захапіла. У маіх унукаў, Стася і Антона, засталася толькі я, а ў Андрэя жыве яго другая бабуля, якая корміць яго смачней.
Калі ён быў маленькі, сказаў мне так: у цябе блін таўсцейшы, чым у бабы Нэлі, трэба было разумець, што чым танчэйшы блін, тым ён смачнейшы. І я стараюся…
Бацькі і дзеці
Андрэй вырас з дзедам Валодзем, які яго навучыў рабіць рукамі розную мужчынскую работу, як і тата Валера, якога ў сваю чаргу вучыў бацька Эрык і дзед Яська. Таму ў Валеры і Андрэя залатыя мужчынскія рукі. Бацькі, любячы, вучаць сваіх дзяцей усяму, што ўмеюць самі…
Так я вырасла ў любові каля таты і мамы, сярод хатніх жывёлаў, якіх любілі гэтаксама, як любілі мяне, а можа, і мацней, бо мяне зрэдку ўшчувалі, а кароўцы і цялятку прабачалі, калі яны раптам загізуюць у спёку. І свіначкам прабачалі ўсё. І коціка толькі гладзілі. І са шпачком размаўлялі… Дакладней, шпачок сам размаўляў з намі, седзячы на шпакоўні… Як пеўнік на плоце… А яшчэ былі ў мяне цёткі Броня і Яніна. І хросная мама Верка.
Не было той шырокай дарогі, якая злучыла Мінск з Еўропай, а хатка наша стаяла пры ціхім лесе, з якога заходзілі і прыляталі да нас усе яго насельнікі, якія бралі, што ім трэба, бо ведалі, што мы іх не пакрыўдзім. Я прыносіла з лесу ўсіх пакалечаных, а тата дапамагаў мне іх лячыць.
Пасля мае дзеці прыносілі вожыкаў і вужыкаў, а Валера збіраў трытончыкаў у пустой яме ад бульбы, праводзіў там з імі шмат часу, называў іх па імёнах, ведаў кожнага па вачах ці па хвастах. Дзеці нашы — Віка і Валера, Гена і Валера Жыберы — мелі па тых святых чыстых наваколлях сваіх выхаванцаў, і цяпер зрэдку яны з любоўю ўспамінаюць свае вясковыя прыгоды.
Дабрыня і ўменне дзяліцца драбязою
Прыгожы ўспамін з гэтага цёплага лета: я ўночы шукала свайго коціка Хітрага і назірала, як праз наш няўтульны панадворак ішла Яжыха, а за ёю каціліся два жывыя калючыя клубочкі — яе прыгожыя дзеткі.
Пайшлі сабе на суседні прыватны двор, дзе ім было спакойна, бо малады, адзінокі пакуль што гаспадар паставіў новы высокі плот, а чатырохлапыя добра лазяць праз шчылінкі.
Я перайшла свой з залатога пясочку Загасцінец і апынулася ў халодным свеце. Практычна я ўсё сваё жыццё калацілася ад холаду і страху. Але Загасцінец мяне адаграваў, пакуль там жылі тата і мама.
Вярнуўся Бог на нашу Зямлю і вярнуў людзям міласэрнасць.
Міласэрнасць — гэта літасць і спачуванне. Калі не можаш некага палюбіць праз яго інакшасць, то паспрабуй выцерпець, прабачыць яму тое, чаго ты ў ім не разумееш і не прымаеш, паспрабуй быць да яго міласэрнаю.
Добрых людзей выдаюць іх вочы. У нашым бедным жыцці ўся дабрыня правяраецца на ўменне падзяліцца з бліжнім самым патрэбным, нейкаю драбязою.
Калі людзі бедныя дрыжаць і калоцяцца за кожны грошык, цяжка ім пераадолець гэтую скупасць і зрабіцца міласэрнымі…
Коцікі
Мае равесніцы хвалююцца за мяне, лічаць, што я прастадушная, бо аддаю сваю пенсію на коцікаў... Яны ўсё выпытваюць, колькі ў мяне цяпер на ўтрыманні гэтых непатрэбных пушысцікаў, ім, напэўна, хочацца, каб у мяне было коцікаў як найменей, дапытваюцца, чым я іх кармлю, колькі грошай трачу на ежу…
Калі размову вядзем па тэлефоне, я трымаю трубку і паціху гладжу Чорнага, Скрыпачку або Сашку, якія ў гэты час мяне грэюць. Прыходзіцца праўды не гаварыць, замоўчваць, каб мае дабрадзейкі вельмі не хваляваліся за мае выдаткі.
Ды ім не раскажаш, як гэта тоўсценькая Сашка ўчора ўвечары масажыравала мае плечы: яна скокнула да мяне і з такім адчаем усімі лапкамі з кіпцікамі выціскала з цела гэты боль — спачатку злева, потым справа. А я яе і не прасіла...
Калі купляю коцікам ежу, напрыклад, у краме «Ваўкавыскі», перада мною і за мною стаяць такія ж безнадзейна непрактычныя ціхія, і яны пытаюцца, колькі маю коцікаў, але тут жа хваляцца: «Я кармлю ў двары 10. А дома ў мяне…» — і тут бываюць самыя розныя варыянты. Але калі дома адно, то яно сфатаграфавана на смартфон, і тут усім паказваюць, якое гэта дзіўнае стварэнне…
Сярод гэтай кампаніі знойдзецца і мысляр-знаўца, які любіць паўспамінаць, як было ў горадзе пасля вайны. Бачыць, што я ў той час жыла, звяртаецца да мяне. Але я расчароўваю: мне было добра і ў вайну, і пасля вайны, я расла ў вёсцы за Лідаю, там любілі дзяцей і хатніх жывёлаў…
«Гэта бабушка ад коцікаў»
Я не адна дапамагаю коцікам. У доме № 5 па вуліцы Каліноўскага жыве Наташа, у доме №3 — Марыся і Галіна. Мы лечым іх, а калі раптам згубяцца, дапамагаем знайсці.
Цяпер у нашым наваколлі працуюць тры крамы, у якіх прадаюць корм, лекі і розныя цацкі. З’явіліся акварыумы, жывыя хамякі, пацукі, вожыкі, марскія свінкі, птушкі… Не крамы, а заапаркі. Дзеці любяць назіраць за звяркамі і рыбкамі. Крамы гэтыя паміж сабою не спаборнічаюць і не ваююць: там працуюць людзі, якія любяць усіх жывуноў і паўзуноў.
Людзі, якія маюць сябра, сабаку або ката, ведаюць, што такое любоў і адрозніваюць любоў ад міласэрнасці, а тым болей ад злосці…
У нашым двары шмат дзяцей, часам нейкае дзіця скажа: «Гэта бабушка ад коцікаў». Аднойчы суседская дзяўчынка заспявала пры мне: «Жыў-быў у бабушкі шэранькі коцік!» Мама тут жа яе тузанула, і цяпер яна ўсміхаецца мне, калі мама не бачыць. Астатнія часам скокнуць ды прагоняць коцікаў ад місачкі…
На досвітку я выходжу ў дворык, дзе мяне чакаюць каты. Пакуль Сонейка, Мізінчык і Мама ядуць сваё снеданне, я падбіраю ўсё, што людзі выкінулі праз акно і каля лаўкі. Я заходжу ў падвал і аглядаю яго. Я там прыбіраю. Супрацоўнічаю з дворнікам Сашам, бо мне трэба, каб ён коцікаў не крыўдзіў. Ад коцікаў нешта застаецца і варонам. Два, выгнаныя з дому, сабакі прабягаюць, трэба мець і для іх костачкі. Бывае, я п’ю там каву, пакуль яны ядуць…
Калі ядуць, яны нават муркаюць
Я не разводжу коцікаў, я іх ратую, таму мае коцікі амаль усе хворыя, пакалечаныя, але прыгожыя. Кацянятаў падкідаюць на падваконне або ў кветкі на градку, яны там пішчаць, пакуль я іх не пакармлю, такія ўжо прыручаныя.
А Мізінчыка і Сонейка іх Мама ў падвале выгадавала, зберагла і вывела на мае вочы. Яны дзікія, як і Мама, таму і выжылі. Іх было чацвёра, засталося двое. Коцікі прыкрываюць адны другіх, як салдаты на вайне. Калі ядуць, яны нават муркаюць, але дакрануцца да іх не даюць.
Пакуль мая дваровая сям’я снедае, ва ўсіх, хто яшчэ спіць і хто ўжо на кухні варыць кашу, я прашу прабачэння за тое, што я не такая, як трэба суседзям, прашу прабачэння ў мужчыны, які некалькі разоў на ўвесь двор мяне праклінаў разам з коцікамі, бо ў падвале ў яго бульба. Я з ім размаўляю, калі ён спіць, і прабачаю яму злосць.
Я вінаватая, бо раздражняю суседзяў бескарыслівай непатрэбнасцю, — яны да такога марнатраўства не прывыклі. З маіх «стихов» кашы не зварыш.
Я прашу прабачэння ў той вясковай дзяўчыны, якая так сябе падвяла, калі перайшла Загасцінец на дарогу ў Гродна. І там я некага раздражняла, але ўсе яны цяпер жывуць толькі ў маіх снах. А сны такія балючыя, бо ў іх ажываюць болесці тых суседзяў і болесці майго цела, змарнаванага тут, у горадзе, нічога не робячы, толькі кормячы коцікаў ды варонаў…
З усімі так паразмаўляўшы, я размаўляю з Богам. Малюся прасветла, гледзячы на неба, знакам крыжа жагнаю сваіх коцікаў і сонных людзей, аддаю ўсіх у апеку святому Антонію. Іду дадому карміць тых, хто са мною начаваў, хто грэў мае хворыя члункі і рабіў масаж на збалелых плячах.
Пасля самы час пячы бліны…
