![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-008.jpg)
21 лютага, у дзень роднай мовы, які штогод праводзіцца па ініцыятыве ЮНЕСКА, у Інстытуце мовазнаўства імя Я. Коласа Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі прайшла Міжнародная навуковая канферэнцыя на тэму «Беларуская мова ў сферы sacrum: гісторыя і сучаснасць», у якой узялі ўдзел прадстаўнікі Касцёла.
Ад імя старшыні Канферэнцыі Каталіцкіх Біскупаў у Беларусі арцыбіскупа Тадэвуша Кандрусевіча, Мітрапаліта Мінска-Магілёўскага, Рыма-Каталіцкі Касцёл на навуковым форуме прадставілі старшыня Секцыі па перакладзе літургічных тэкстаў і афіцыйных дакументаў Касцёла пры ККББ кс. канонік Ян Крэміс, доктар тэалогіі, і супрацоўніца названай Секцыі доктар біблійнай тэалогіі Марына Пашук. Грэка-Каталіцкую Царкву па даручэнні Апостальскага візітатара для грэка-католікаў Беларусі амафорнага архімандрыта Сяргея Гаека МІС прадставілі канцлер курыі Апостальскага візітатара а. Яўген Усошын і а. Андрэй Крот, магістр тэалогіі, дактарант Экуменічнага інстытута Люблінскага Каталіцкага ўніверсітэта.
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-003-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-002-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-001-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-004-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-005-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-006-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-2-001-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-007-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-008-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-009-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-010-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-2-002-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-2-003-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-011-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-012-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-013-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-014-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-015-cb.jpg)
![](/3/images/previews/news/2018/02/7619/s-2018-02-22-bel-mova-016-cb.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-003.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-002.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-001.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-004.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-005.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-006.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-2-001.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-007.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-008.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-009.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-010.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-2-002.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-2-003.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-011.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-012.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-013.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-014.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-015.jpg)
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-016.jpg)
З прывітальнымі словамі да ўдзельнікаў канферэнцыі звярнуліся член-карэспандэнт, акадэмік-сакратар аддзялення гуманітарных навук і мастацтваў НАН Беларусі Аляксандр Каваленя, старшыня Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны і дэпутат Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь VI склікання Алена Анісім, першы намеснік па навуковай рабоце Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі акадэмік Аляксандр Лукашанец, дырэктар Інстытута мовазнаўства імя Якуба Коласа Ігар Капылоў і прадстаўнікі духавенства.
Вітаючы арганізатараў і ўдзельнікаў канферэнцыі, кс. Ян Крэміс, між іншым, адзначыў:
«Касцёл у нашай краіне адкрыты для канструктыўнага дыялогу і супрацоўніцтва ў справе пашырэння выкарыстання роднай мовы ў нашым грамадстве. <…> Словы Хрыста: „Каб усе былі адно“ з Евангелля паводле Яна не азначаюць нейкай уніфікацыі, але заклікаюць да адзінства ў разнастайнасці на карысць супольнай справы».
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-001.jpg)
Прадстаўнік Касцёла ад імя арцыбіскупа Тадэвуша Кандрусевіча перадаў у дар Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі экземпляр афіцыйнага рыма-каталіцкага перакладу Новага Запавету на беларускую мову, выдадзены ў мінулым годзе — годзе юбілею Скарынаўскай Бібліі.
На пленарным пасяджэнні было прадстаўлена дзевяць дакладаў.
Супрацоўніца Секцыі па перакладзе літургічных тэкстаў і афіцыйных дакументаў Касцёла пры ККББ Марына Пашук у сваім дакладзе засяродзілася на дзвюх асноўных традыцыях перакладаў біблійных тэкстаў на беларускую мову, звязаных з двума асноўнымі канфесійнымі асяроддзямі ў нашай краіне: праваслаўным і каталіцкім.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-2-001.jpg)
Загадчык кафедры мовазнаўства Інстытута славістыкі Польскай акадэміі навук, габілітаваны доктар, прафесар Эва Галяхоўска асвятліла пытанне рэлігійнай мовы ў сацыялінгвістычнай перспектыве. У кулуарах канферэнцыі прафесар Галяхоўска дала высокую ацэнку поспехам Каталіцкага Касцёла ў галіне перакладу літургічных тэкстаў і тэкстаў Святога Пісання на беларускую мову, заўважыўшы пры тым, што гэта пакуль што, на яе думку, не апошняе слова і што далейшая праца ў гэтым кірунку будзе спрыяць развіццю і паглыбленню ўжо дасягнутых поспехаў, з якімі яна шчыра павіншавала ўсіх, хто прычыніўся да гэтай справы.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-004.jpg)
Першы прарэктар Інстытута тэалогіі Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта протаіерэй Сергій Гардун зрабіў падрабязны агляд праблем фарміравання беларускай багаслоўскай тэрміналогіі ў асяроддзі Праваслаўнай Царквы з часоў Кірылы Тураўскага і Еўфрасінні Полацкай.
Акрамя вызначаных ім прычын недастатковай распрацаванасці беларускамоўнай рэлігійнай тэрміналогіі і наогул вельмі абмежаванага ўжывання беларускай мовы ў Беларускай Праваслаўнай Царкве, на падставе яго дакладу можна было зрабіць адну лагічную выснову: важнай прычынай такога стану рэчаў з’яўляецца тое, што ў праваслаўным рэлігійным асяроддзі пытаннямі беларускай мовы займаліся прадстаўнікі т.зв. «заходнерусізму» і іх паслядоўнікі, якія лічылі Беларусь рэгіянальнай часткай Расіі, а беларусаў — не асобным народам, а самабытным адгалінаваннем рускага этнаса.
Душпастыр грэка-каталіцкай парафіі Маці Божай Фацімскай у Гродне а. Андрэй Крот пазнаёміў удзельнікаў канферэнцыі і гасцей з выданнямі беларускамоўных літургічных тэкстаў у Беларускай Грэка-Каталіцкай Царкве.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-006.jpg)
Магістр багаслоўя Аляксандр Багданенкаў, пастар супольнасці Адвентыстаў Сёмага Дня з Барысава, закрануў багаслоўскі і семіятычны аспекты інтэрлінгвістычнай інтэрпрэтацыі Апакаліпсіса на прыкладзе перакладаў гэтай апошняй кнігі Новага Запавету на рускую і беларускую мовы.
Муфцій Рэспубліканскага рэлігійнага аб’яднання «Духоўнае ўпраўленне мусульман у Рэспубліцы Беларусь» Алі Варановіч ужо ў сваім прывітальным слове падкрэсліў, якую важную ролю ў захаванні і развіцці культуры беларускіх мусульманаў адыграла беларуская мова. Пры гэтым ён вельмі кранальна распавёў пра сваю старэнькую бабулю, якая жыве ў Навагрудку і неўзабаве адзначыць свой 97-ы дзень нараджэння.
Яна ў цяжкія хвіліны, у складаных жыццёвых сітуацыях, заўсёды «скорагаворкай» кажа па-беларуску: «Хай Бог крые, сцеражэ, бароніць».
Муфцій Варановіч распавёў пра тое, як у наш час ідзе праца над сучасным перакладам на беларускую мову Кур’ана: менавіта так трэба правільна пісаць назву галоўнай святой кнігі ісламу па-беларуску. Прадстаўнік беларускай мусульманскай супольнасці, якая прысутнічае ў нашай краіне з XIV ст., адзначыў, што сёння яе склад значна змяніўся за кошт далучэння вялікай колькасці вызнаўцаў ісламу з іншых краін. І хоць традыцыйныя беларускія мусульмане сёння засталіся ў меншасці, яны, тым не менш, вядуць вельмі важную і сур’ёзную працу па перакладзе святой кнігі на сучасную беларускую мову. У гэтым ім дапамагае тое, што беларуская мова значна лепш, чым, напрыклад, руская, дзякуючы сваім фанетычным асаблівасцям (у прыватнасці, наяўнасці фрыкатыўных гукаў) дазваляе перадаваць важныя для мусульман арабскія найменні.
Так, у беларускай арфаграфіі правільна пісаць Імя Бога «Алаг» (апошні гук такі самы, як у беларускім слове «снег»).
Завяршылася пленарнае пасяджэнне дакладамі загадчыка кафедры славянскіх літаратур Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта, доктара філалагічных навук, прафесара, старшыні Беларускай Біблейнай Камісіі Івана Чароты «Дыскусійныя моманты праблемы „Беларуская літаратура і Царква“», загадчыка кафедры беларускай і рускай моў БНТУ, вядучага навуковага супрацоўніка Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі, кандыдата філалагічных навук, дацэнта Ірыны Будзько «Пераклады кніг Старога Запавету і фарміраванне корпуса рэлігійнай тэрміналогіі на беларускай мове», а таксама паведамленнем загадчыка сектара камп’ютарнай лінгвістыкі Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі Уладзіміра Кошчанкі, які займаецца складаннем электроннага беларускага біблійнага корпусу, што на сёння змяшчае 16 перакладаў Святога Пісання на беларускую мову.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-009.jpg)
У межах канферэнцыі адбылася таксама прэзентацыя выдання «Псалтыра» ў перакладзе на сучасную беларускую літаратурную мову, падрыхтаванага па прыватнай ініцыятыве пробашча мінскай парафіі Св. Сымона і св. Алены кс. каноніка Уладзіслава Завальнюка загадчыкам кафедры гісторыі беларускай мовы філалагічнага факультэта БДУ, доктарам філалагічных навук, прафесарам Мікалаем Прыгодзічам і настаўніцай беларускай мовы і літаратуры, метадыстам, загадчыкам кабінета беларускай мовы і літаратуры Мінскага гарадскога інстытута ўдасканалення настаўнікаў, выкладчыкам сучаснай беларускай мовы і методыкі мовы ў педагагічным каледжы №1, сябрам Рэспубліканскай Рады ТБМ імя Ф. Скарыны Валянцінай Раманцэвіч.
Гэтае выданне «Псалтыра», прымеркаванае да 500-годдзя Скарынаўскай Бібліі і таму названае «юбілейным», можна разглядаць толькі як пэўную літаратурна-бібліяграфічную «цікавостку», таму што гэты пераклад святога тэксту не быў зроблены з арыгінальнай мовы і не звязаны з жывой моўнай традыцыяй Каталіцкага Касцёла на Беларусі.
Пасля прэзентацыі адбыўся круглы стол на тэму «Мова і рэлігія: беларускі кантэкст», мадэратарам якога выступіў прафесар Мікалай Прыгодзіч. Да працы круглага стала далучыліся беларуская пісьменніца, галоўны рэдактар часопісаў «Наша вера» і «Ave Maria» Крыстына Лялько, а таксама супрацоўніцы выдавецтва «Pro Christo» філолаг Ганна Шаўчэнка і перакладчыца Юлія Шэдзько.
На пачатку прафесар Прыгодзіч даў кірунак дыскусіі ў сваім выступе на тэму «Звяртацца да Бога на адзінай літаратурнай мове: што (хто) перашкаджае?». Выказаная ім думка адносна неабходнасці ўніфікацыі рэлігійнай тэрміналогіі не знайшла падтрымкі ў прадстаўнікоў Касцёла, паколькі такі падыход не ўлічвае існавання ў беларускай мове розных перакладчыцкіх традыцый, пра якія ішла гаворка ў дакладзе як Марыны Пашук, так і іншых удзельнікаў канферэнцыі.
У гэтым пытанні сваё аўтарытэтнае меркаванне выказаў галоўны навуковы супрацоўнік аддзела славянскага і тэарэтычнага мовазнаўства Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі, акадэмік Міжнароднай акадэміі Еўразіі, доктар honoris causa Сафійскага ўніверсітэта, сябра Міжнароднага камітэта славістаў, доктар філалагічных навук, прафесар Генадзь Апанасавіч Цыхун.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-014.jpg)
«Патрыярх» беларускага мовазнаўства кампетэнтна растлумачыў, што немагчыма патрабаваць прымусовай уніфікацыі лексікі без уліку жывой моўнай традыцыі.
На думку акадэміка Цыхуна, у гэтым пытанні неправамерна спасылацца на Закон Рэспублікi Беларусь «Аб Правілах беларускай арфаграфіі і пунктуацыі», прыняты ў 2008 г., паколькі ён рэгламентуе правапіс, а не лексічны склад мовы, які вызначаецца з дапамогай корпусу тэкстаў.
Ксёндз Ян Крэміс у гэтым кантэксце адзначыў, што да сённяшняга часу тыя, хто займаецца складаннем слоўнікаў, цалкам ігнаравалі корпус тэкстаў Каталіцкага Касцёла, а між тым менавіта Касцёл больш за ўсе іншыя рэлігійныя супольнасці ў краіне выкарыстоўвае ў сваім жыцці і ў сваёй дзейнасці беларускую мову.
![](/3/images/news/2018/02/7619/2018-02-22-bel-mova-015.jpg)
Крыстына Лялько падтрымала старшыню Секцыі па перакладзе літургічных тэкстаў і афіцыйных дакументаў Касцёла пры ККББ, падкрэсліўшы, што сучасная каталіцкая прэса выдаецца ўжо амаль чвэрць стагоддзя і не лічыцца з яе існаваннем — значыць не жадаць прыняць рэальнае становішча рэчаў з выкарыстаннем беларускай мовы ў сферы sacrum.
Дык ці ж будзе пачуты голас Касцёла беларускімі чыноўнікамі ад мовы і ці будзе нарэшце ўлічаны вялізны корпус сучаснай каталіцкай літаратуры на беларускай мове ў далейшай працы над нарматыўнымі слоўнікамі, якія пакуль што ігнаруюць не толькі моўную практыку Касцёла на Беларусі, але і юрыдычна зарэгістраваныя найменні каталіцкіх парафій?..
Пытанне немалаважнае, бо ад станоўчага адказу на яго ў вялікай ступені залежыць далейшы лёс беларускай мовы і яе нармальнае развіццё і функцыянаванне ў розных сферах жыцця.
![](https://catholic.by/3/templates/catholic/img/left.png)
![](https://catholic.by/3/templates/catholic/img/right.png)
![](https://catholic.by/3/templates/catholic/img/close.png)
![](https://catholic.by/3/templates/catholic/img/close.png)