Нядзельнае казанне: XІХ Звычайная нядзеля, Год B

1 чыт. 1 Вал 19, 4–8; Пс 34 (33), 2–3. 4–5. 6–7. 8–9.
2 чыт. Эф 4, 30–5, 2.
Ев. Ян 6, 41–51.

Шлях жыцця

Кожны з нас мае свой уласны вопыт, што датычыцца падарожжаў. Набытыя падчас падарожжа перажыванні сталі сёння настолькі звычайнымі, што яны ў нас ужо не пакідаюць амаль ніякіх уражанняў, і іх багатая і старажытная сімвалічная каштоўнасць губляецца. Бо «шлях» заўсёды тлумачыўся як прыпавесць, якая распавядае пра жыццё. Раз мы ўжо нарадзіліся, то мы знаходзімся ў дарозе, хоць мы самі не вырашалі ні аб адпраўцы, ні аб станцыі, куды нам даехаць. З гэтага вынікаюць нашы пытанні, якія датычаць паходжання шляху і яго канчатковай мэты, але таксама пра лепшы спосаб, як дазволіць сабе гэты таямнічы шлях. Як зрабіць, каб наша жыццё не стала бегствам ад нашага паходжання, не стала бессэнсоўным «бегам» у межах дурнога лозунгу «пакуль лодка плавае, дазволь ёй плаваць»? Знайсці зноў сэнс свайго ўласнага паходжання і канчатковай мэты з’яўляецца адзінай умовай, каб мы пазбеглі адчужанасці шляху без станцыі адпраўкі і без станцыі прыезду. Маладушнасць, сумнае жыццё, скаргі на невыносныя ўмовы і напружанне з’яўляюцца спакусай у дарозе, дзе адсутнічае радасць, таму што ў яе адсутнічае сэнс.

Шлях прарока

Таксама такі прарок, якім быў Ілія, калі ён спазнаў час свайго поспеху ў спрэчцы з фальшывымі прарокамі Ваала (3 Вал 18), можа адчуць агонію псіхалагічнай сітуацыі фрустрацыі і паражэння (3 Вал 19, 1–8). У такія моманты чалавек хацеў бы лепш за ўсё збегчы, сысці на незнаёмыя месцы, памерці. Гэта здарылася таксама з Іліяй, які адчуў пагрозу з боку царыцы Іезавэль, спалоханы і прыціснуты, «устаў і пайшоў, каб выратваць жыццё сваё», адышоў у пустыню на дзень шляху і, прыйшоўшы, сеў пад ядлоўцавым кустом і прасіў смерці сабе.

Пан потым паслаў анёла, які прынёс прароку асвяжальную ежу. І, «падмацаваўшыся гэтай ежай, ішоў сорак дзён і сорак начэй да гары Божай Харыва». Пасля сустрэчы з Богам Ілія зноў атрымлівае пакліканне: «Пайдзі назад сваёй дарогай…» (пар. в. 15).

Тое, што для Іліі павінна было быць «бегствам», становіцца «паломніцтвам» на гару Аб’яўлення — Харыў. Калі ён бег з-за пагрозы з боку царыцы Іезавэль, то на гару Харыў яго прывяла Божая сіла. З Харыва, які ідэнтычны з Сінаем, паходзіць ізраэльскі народ. Ілія падарожнічае да крыніцы Аб’яўлення і веры свайго народа і знаходзіць духоўную энергію для свайго далейшага жыцця. Прарок бег спачатку з жаданнем выратавацца, захаваць сваё жыццё, потым для таго, каб памерці, але Бог дае яму жыццё!

Падарожжа Іліі датычыць экстрэмальных межаў чалавечага існавання, дзе ўжо падсцерагае смерць: дэпрэсія, стомленасць жыццём, пустыня. Але таксама таямнічая і жахлівая сустрэча з Богам на гары Харыў адчувалася як нешта пагражаючае. У сапраўднасці гэта была для прарока крыніца жыцця. «Ежай», якую даў яму Бог, Ілія перамяніўся, вытрымаў іспыт і пачаў новы этап свайго жыцця. Прарок не ведаў, што Бог прывёў яго ў пустыню, каб даць яму гэтую ежу, слова і сваю прысутнасць. Ён думаў, што прыйшоў туды па сваёй волі, але Бог кіраваў яго крокамі. Бо Ілія прызнаецца вось якім чынам: «Застаўся я адзін, але і маёй душы шукаюць, каб адняць яе» (в. 10). Але падмацаваны боскай ежай, Ілія ўжо не адзін і ўжо не баіцца смерці.

Спосаб вандравання

Апостал Павел у сваім настаўленні ў Пасланні да Эфесцаў ставіць умовы для спакойнага і прыемнага шляху: «Не абражайце Святога Духа Божага, усялякае раздражненне і злосць, і гнеў, і крык, і зласлоўе з усялякаю злосцю няхай будуць аддалены ад вас; але будзьце адно да аднаго добрыя, прабачайце адно аднаму, як і Бог у Хрысце прабачыў вам». Усе гэтыя падыходы і адносіны адпавядаюць плёнам, якія ажыццявіла нябесная ежа ў жыцці Іліі, каб зрабіць для яго магчымым працягваць шлях. Моц ежы тоесная з урыўкам святога Паўла пра Святога Божага Духа, якога мы атрымалі ў хросце. Бо здаецца, што настаўленне адлюстроўвае «пропаведзь», якая гаворыцца да хрысціян адразу ж пасля хросту, якім яны запячатаны, як быццам пячаткай, для дня адкуплення.

У хрысціяніна ёсць непераадольны вобраз Вандроўнага — Езуса Хрыста. Апостал Павел нас настаўляе, каб мы паводзілі сябе такім чынам, «як і Хрыстус палюбіў нас і аддаў сябе за нас у прынашэнне і ахвяру Богу». Жыць па-хрысціянску значыць выконваць «шлях» або зямное «падарожжа» такім чынам, якім яго выканаў Езус — сваёй любоўю і ахвяраваннем самога сябе за іншых. Такім чынам, праз пасрэдніцтва Езуса мы пераймаем самога Бога, таму што Езус уяўляе сабой паўнату Божага Аб’яўлення.

Але Езус не з’яўляецца толькі вобразам; Ён адначасова і Той, хто нам дорыць сілу свайго Духа, каб мы «вандравалі», як Ён — адным словам, каб мы крочылі ў любові. Толькі такім чынам наша жыццё можа стаць «прынашэннем і ахвярай Богу, у пах прыемны», значыць быць з’яднанай з Богам, і мы можам вяртацца і піць з Яго крыніц.

Хлеб жыцця

Жыццё ізраільскага народа ў Старым Запавеце ўяўляе сабой падарожжа з Егіпта праз пустыню да свабоды Абяцанай зямлі. На гэта намякае Езус, калі кажа: «Айцы вашы елі манну ў пустыні». Бог клапоціцца пра свой народ і корміць яго маннай.

Але жыццё — гэта шлях, мэтай якога з’яўляецца сам Бог. Езус не абяцае толькі зямлю, дзе людзі паміраюць, але таксама ўваскрасенне і вечнае жыццё («і Я ўваскрашу яго ў апошні дзень; хто верыць у Мяне, мае жыццё вечнае»). «Абяцаная зямля», канчатковая мэта шляху чалавечага існавання, з’яўляецца шчаслівым жыццём з Богам. Езус прыйшоў для таго, каб даць нам магчымасць пайсці па гэтым шляху. Таму Ён «зышоў з неба». Гэты сказ у літургічным урыўку паўтараецца чатыры разы (Ян 6, 41–51).

Езус паказвае, якія неабходныя ўмовы, каб дасягнуць гэтай мэты. Езус перш за ўсё з’яўляецца Шляхам (Ян 14, 6). Значыць, неабходна ісці да Яго («прыйсці да Мяне» — гэта выраз, які часта паўтараецца, формула). Але каб прыйсці да Езуса, неабходна, каб мы дазволілі Айцу прыцягнуць нас да сябе, значыць, слухаць Яго ўнутраны голас і вучыцца з Яго слова, якое Ён нам дорыць праз пасрэдніцтва Святога Пісання і Касцёла. Усё гэта значыць верыць. Бо вера — гэта шлях, па якім мы ідзём да Езуса.

Але ў нашым урыўку з Евангелля Езус кажа пра сябе як пра «Хлеб, які зышоў з неба». Езус з’яўляецца нябесным Хлебам, які дорыць жыццё: «хто есць гэты хлеб, будзе жыць вечна; хлеб, які Я дам, гэта Цела Маё, якое Я аддам за жыццё свету». Хлеб, які дорыць Езус, — гэта Яго Цела, значыць само Яго жыццё, ахвяраванае за іншых. Гэтым выразам Езус намякае на дар самога сябе ажно да крыжовай смерці: Ён з’яўляецца дарам канкрэтнага чалавечага існавання і гісторыі для жыцця свету.

Такім чынам, дзе мы знаходзім Бога і сілу жыць? Езус нам прапануе свой «хлеб», створаны з таямнічай прывабнасці нябеснага Айца, з напісанага і абвяшчаемага Божага слова, з самога дару Езуса, якога мы сустракаем у Эўхарыстыі. Калі мы перажываем нашу нядзельную святую Імшу, мы ўключаемся ў шлях Езуса і вучымся дарыць наша «цела» за жыццё свету, як гэта зрабіў Ён, каб мы заслужылі сабе ўваскрасенне з мёртвых у апошні дзень.

ANTONIO BONORA, Fare come Gesù, Meditazioni sui testi biblici del lezionario festivo (anno B), Elle Di Ci 1987.