Набліжаецца Божае Валадарства
Калі мы разумеем час як звычайна, гэта значыць як час, які чалавек акрэслівае гадамі, месяцамі і гадзінамі, гэта не мае з таэлагічнага пункту гледжання ніякага асаблівага значэння. Аднак, калі мы разумеем яго як час, які мае чалавек, ён набывае больш вузкія адносіны да самога чалавечага існавання. І калі мы хочам зразумець значэнне часу ў жыцці Езуса Хрыста, мы прыходзім да таго, што час становіцца для нас проста «таямніцай», ласкай, якую нам дае Бог. Пачатак літургічнага года — Адвэнт — вядзе нас да разважання пра «літургічны час» не толькі як пра дакладнае храналагічнае вымярэнне часу, але таксама як пра сімвалічнае і поўнае таямніцы вымярэнне чалавечага жыцця ў параўнанні і ў сувязі з «часам ласкі» і з гістарычным існаваннем Езуса Хрыста. З пункту гледжання літургіі не вынікае, што «нішто не новае пад месяцам». Кожнае свята, падобна як кожны новы літургічны год, нясе нам заўсёды актуальную Добрую Навіну пра Бога, якая ніколі не стане звычайнай. Таму «наш» час праз святкаванне таямніц Езуса Хрыста спаўняецца прыйсцем «Божага часу» і Яго поўнай збаўлення дзейнасці. «Ліругічны час» ператварае наш час (у звычайным разуменні) і надае яму сэнс.
Час збаўлення
Другое чытанне з Паслання святога апостала Паўла да Рымлянаў заклікае нас усвядоміць хрысціянскі спосаб разумення гісторыі (пар. Рым 13, 11–14). З разважання пра справу збаўлення, якое здзейсніў Езус Хрыстус, як нам гэта паказвае Пасланне да Рымлянаў, мы бачым, што Апостал у другой — парэнетычнай — частцы пераходзіць да разважання аб этычных задачах хрысціян, ад якіх нельга адмовіцца, калі мы жадаем правільна і дакладна зразумець гістарычны момант, які цяпер перажываем. Ноч няведання ўжо за намі, Хрыстус нас абудзіў з «дагматычнага сну непазнання Бога» і праз хрост даў нам магчымасць уступіць у Яго час, які з’яўляецца днём, поўным святла. Адтуль прыходзіць маральны наказ: «Адкінем учынкі цемры і апранемся ў зброю святла» (пар. Рым 13, 12).
Таму цяперашні час не з’яўляецца марным, пустым. Гэта ўжо час збаўлення, час наведвання дару Божага святла, час прысутнасці ласкі і жыцця Хрыста ў нас. Дакладна ў такой жа меры, у якой мы апранаемся ў Пана Езуса Хрыста, мы можам пачаць жыць новым маральным жыццём, якое з’яўляецца сапраўдным праяўленнем жыцця Хрыста ў нас. Толькі Хрыстус з’яўляецца крыніцай і крытэрыем таго, што добра і што дрэнна ў нас: толькі той, хто апрануўся ў Яго, можа мець добрыя з маральнага пункту гледжання паводзіны.
Аднак гэта не азначае, што мы выключаем магчымасць, што таксама за бачнымі межамі Касцёла існуюць дабро, пашана і любоў. Толькі гэтым падкрэсліваецца, што дабро не можа прыйсці з іншага месца, толькі як ад Езуса Хрыста. І няхай гэта ўжо будзе ў любым месцы. У пачатку 11 верша 13 главы Паслання да Рымлянаў апостал Павел заклікае нас, каб мы ўсвядомілі, «ведалі час». Гэта першы хрысціянскі наказ: разумець значэнне і каштоўнасць цяперашняга часу, напоўненага прысутнасцю Хрыста. І да такога распазнання часу нас прыводзіць літургія.
Неўмеркаванае жыццё, пражытае ў гулянках і п’янстве, юрлівасці, звадках і зайздрасці, вядзе да страты пазнання «сэнсу» часу. Яно становіцца толькі спосабам, як забыць пра мінулае, не думаць пра будучае і як страціць «ласку» цяперашняга.
Адказныя за будучыню
Як веруючы нясе адказнасць за будучыню? Адказ на гэтае пытанне нам можа даць чытанне з Кнігі прарока Ісаі (пар. Іс 2, 1–5). Бо прарок кажа пра тое, што адбудзецца ў «апошнія дні», гэта значыць не ў канцы свету, але дакладней — «у будучыні». У якой будучыні? Прарок не вызначае дакладнага часу. Ён звяртае нашую ўвагу толькі для таго, каб падкрэсліць, што магчыма стварыць новы свет, іншае міралюбівае грамадства, у якім людзі «скуюць сабе са сваіх мячоў плугі і са сваіх ком’яў — сярпы. Народ не падыме мяча супраць народу і яны не будуць больш вучыцца ваяваць».
Аднак для падрыхтоўкі такой мірнай будучыні неабходна, каб Божы народ, які тут прадстаўлены гарой Сіён і горадам Ерузалемам, крочыў па шляхах і сцежках Пана і жыў адпаведна з Божым законам і Яго словам. Калі супольнасць вернікаў створыць мадэль міралюбівага і братэрскага грамадства, яно зможа прыцягнуць да сябе ўсё чалавецтва, і таму «пойдуць многія народы і скажуць: Прыйдзіце, і ўзыдзем на гару Пана» (пар. Іс 2, 3).
Такая адказнасць Божага народу, які моцна стаіць, як пагорак на вяршыне гары, што выступае над усімі пагоркамі! Божы народ павінен быць, як кажа Езус, святлом свету: «Вы — святло свету. Не можа схавацца горад, які стаіць на вяршыні гары» (пар. Мц 5, 14). Касцёл, як кажа Другі Ватыканскі Сабор, з’яўляецца знакам і сродкам збаўлення для ўсяго чалавецтва, гэта значыць, што ён нясе велізарную адказнасць за будучыню ўсяго чалавецтва.
Мы павінны быць падрыхтаванымі і гатовымі
Увесь сённяшні ўрывак з Евангелля з’яўляецца для нас заклікам быць гатовымі. Яго можна падзяліць на тры часткі:
- першая частка спасылаецца на падзеі з мінулага — на часы Ноя, калі людзі жылі цалкам заглыбленыя ў свае зямныя клопаты і «нічога не заўважылі» (вершы 37–39);
- Хрыстус прыйдзе. Ён прыйдзе ў канцы, нечакана і застане нас сярод нашых штодзённых спраў. Гора нам, калі мы не будзем гатовы (вершы 40–41);
- неабходна, каб мы былі пільнымі і падрыхтаванымі да прыйсця Пана праз тое, што мы абавязкова будзем жыць паводле Евангелля (вершы 42–44).
Быць пільнымі не азначае толькі «быць уважлівымі», аднак, паводле Мацвея, азначае «здзяйсняць на практыцы» словы Езуса. Быць пільнымі значыць сапраўды дзейнічаць паводле Евангелля, жыць паводле яго на практыцы. У вершах 40–41 мы бачым энігматычны прыклад: двое працаўнікоў робяць адну і тую ж працу ў полі, дзве жанчыны мелюць на жорнах, аднак тое, чым яны адрозніваюцца, гэта не знешняя дзейнасць. Праца аднолькавая, аднак адрозніваюцца іх унутраныя адносіны. З гэтага прыкладу яскрава вынікае, што «быць гатовымі» азначае добра працаваць, з правільным унутраным намерам. Усё нашае жыццё мы павінны штодзень быць пільнымі ў нашай дзейнасці. Таму мы не будзем падрыхтаванымі да прыйсця Пана, калі будзем ведаць дзень і час Яго прышэсця, але калі мы будзем увесь час жыць правільна. Быць пільным не азначае быць усхваляваным або жыць пад страхам перад смерцю, гэта таксама не ліхаманкавае і залішне асцярожнае чаканне будучага, а спакойная і ціхая надзея чалавека, які штодзень працуе і застаецца верным Евангеллю.
Літургічны год пачынаецца з погляду, скіраванага на другое, канчатковае прышэсце Пана нашага Езуса Хрыста, гэта значыць на чаканне мэты гісторыі. І яго параўноўваюць са шляхам: «З радасцю пойдзем у дом Пана Бога» (пар. Пс 122). Калі мы будзем дзейнічаць такім чынам, то навучымся з дапамогай літургіі (і біблейскіх чытанняў) распазнаваць «сэнс» часу. Такім чынам, час не будзе для нас толькі простай паслядоўнасцю вынікаючых момантаў, якая не мае ніякага сэнсу, але шляхам да сапраўднай мэты.
«Пан ваш прыйдзе»… Мы не адны на нейкім перарваным шляху, які нікуды не вядзе, бо ён бясконцы. Як вырушыць у дарогу, якая вядзе да Езуса? …Варта выканаць наступную ўмову: «Дык, адкінем учынкі цемры і апранемся ў зброю святла — у Пана нашага Езуса Хрыста. Чувайце і будзьце гатовымі!».
ANTONIO BONORA, Ascoltare Gesù, Meditazioni sui testi biblici del lezionario festivo (anno A), Elle Di Ci 1989.
