Два гады таму польская прафесар Марыя Каламайска-Саед знайшла ў Гродне скрыню старадаўніх дакументаў — частку архіву гродзенскага кляштара брыгітак.
Як піша Gazeta Wyborcza, каштоўныя дакументы, якія рассыпаліся ў руках, удалося захаваць дзякуючы ўдзелу Музея Падляшша ў Беластоку.
Прафесар Каламайска-Саед — гісторык мастацтва, супрацоўніца польскай Акадэміі навук, якая вывучала помнікі сакральнай архітэктуры на ўсходзе былой Рэчы Паспалітай. Яна даследавала многія касцёлы Беларусі і даўно супрацоўнічае з Музеем Падляшша.
Знайшоўшы каштоўныя дакументы ў Гродне, вучоная адразу звязалася з музеем. Беластоцкая ўстанова ў рамках міністэрскіх праграм атрымлівае гранты на такую дзейнасць — ратаванне гістарычнай спадчыны за межамі Польшчы.
Дакументы рассыпаліся ў руках
Дырэктар музея Анджэй Ляхоўскі зазначае, што не вагаўся ані хвіліны: «Нельга было чакаць, папера літаральна рассыпалася ў руках».
Музей атрымаў значную суму ад Міністэрства культуры, яшчэ частку грошай выдзелілі улады Падляшскага ваяводства. Выратаваныя дакументы вернуцца ў Гродна — у Гісторыка-археалагічны музей. У канцы 2018 года там плануецца правядзенне выстаўкі, прысвечанай выратаванаму архіву брыгітак. У Беластоку застануцца копіі дакументаў, іх перавядуць у лічбавы фармат і перададуць у дзяржаўны архіў.
Каштоўнасці з XVI да XX ст.
Усяго ў Гродне было знойдзена 497 старонак дакументаў. Іх аднаўляла спецыялізаваная рэстаўрацыйная майстэрня з Варшавы. Але гэта толькі невялікая частка архіву кляштара. Рэшта, у тым ліку надзвычай каштоўныя кнігі і дакументы, на жаль, не захавалася.
Уратаваныя дакументы адносяцца да розных эпох — з XVI да XX ст. Сярод іх — статуты ордэну, падрабязныя рэгламенты жыцця манахінь, зборнікі малітваў і спеваў, інвентары маёмасці, што належала кляштару.
Частка дакументаў напісана па-польску, частка — па-руску. На польскай мове вялася ўнутраная перапіска, на рускай — перапіска з чыноўнікамі. Ёсць запісы аб аплаце «за свечкі», «крупу», «за бычка-аднагодка».
Большасць архіву знікла
Каштоўны архіў брыгітак, які ствараўся з 1634 года, калі быў заснаваны кляштар у Гродне, каталагізавалі сёстры назарэтанкі ў 1925 годзе. Пасля 1950 года, калі кляштар перарабілі ў псіхіятрычны шпіталь, вялікая частка архіву загінула.
