1 чыт.: Ліч 11, 25–29;
Пс 19 (18), 8. 10. 12–13. 14;
2 чыт.: Як 5, 1–6;
Ев.: Мк 9, 38–43. 45. 47–48
Супрацьстаяць культуры адчужэння
«Багатыя таксама плачуць», — назва вядомай тэленавэлы, якая стала прымаўкай, перагукаецца з першымі словамі сённяшняга другога чытання: «Вы, багатыя, заплачце і загаласіце над вашымі няшчасцямі».
Цяжка сказаць, наколькі гэты заклік апостала Якуба паслужыў натхненнем для назвы серыяла: аўтар паслання, хутчэй, паказвае сапраўдную каштоўнасць матэрыяльнай маёмасці ў перспектыве вечнасці і Божай мудрасці, чым кажа пра актуальны стан багатых людзей.
Такім чынам Якуб вельмі вымоўна нагадвае тое, пра што вельмі часта кажа Святое Пісанне: багацце і матэрыяльны дабрабыт не маюць для чалавека абсалютнай каштоўнасці і лёгка могуць стаць спакусай, якая закрывае яго сэрца для Бога. Гэта не адмаўляе таго, што створаны Богам свет і плады чалавечага генія, якія дапамагаюць рабіць свет больш прыязным месцам для людзей, — самі па сабе добрыя.
Праблемы пачынаюцца тады, калі гэтыя даброты становяцца прычынай і сродкам несправядлівасці, крыніцай зайздрасці і падзелаў.
Папа Францішак часта заклікае нас супрацьстаяць «культуры адчужэння», дзе матэрыяльны дабрабыт асобных людзей мае прыярытэт над будаваннем сапраўднай еднасці і над клопатам пра найбяднейшых. Матэрыяльныя даброты, паводле задумы Стварыцеля, павінны стаць сродкам камуніі, еднасці, а не варожасці.
Адчуваць сябе выбранымі
Сённяшняе Евангелле кажа пра іншую спакусу для стварэння падзелаў і адчужэння іншай асобы: Ян расказвае Езусу пра чалавека, які «не наш», не належыць да групы выбраных вучняў і таму, паводле яго меркавання, не мае права выганяць злых духаў у імя Езуса. Адносіны Яна (і, відавочна, іншых апосталаў) у гэтым выпадку даюць магчымасць задацца пытаннем, як мы ўспрымаем сваю прыналежнасць да хрысціянскай супольнасці.
У першую чаргу, нам варта вельмі добра ўсведамляць, што кожны з нас — частка «выбранага народа»: праз нашу прыналежнасць да Касцёла мы з’яўляемся нашчадкамі Ізраэля, якога Пан выбраў сабе як «асаблівую частку сярод усіх народаў, валадарства святароў і народ святы» (пар. Зых 19, 5–6). Гэта прывілей і прычына для гонару! Гэта заўсёды незаслужаны дар і таямніца Божай ласкі, хоць, з другога боку, мы найчасцей можам лёгка растлумачыць, што сталі членамі Касцёла, бо нас ахрысцілі бацькі ў дзяцінстве…
Але не трэба гэты прывілей успрымаць як нагоду для пошуку таго, што нас аддзяляе ад іншых, а наадварот, варта ўсведамляць адказнасць несці сведчанне пра годнасць і прыгажосць нашага паклікання да жыцця з Богам; несці яго і блізкім, і далёкім.
Гэта значыць імкнуцца дапамагчы іншым людзям адкрыць іх годнасць і тое, што Бог можа здзейсніць у іх жыцці, каб разам усхваляць Бога за Ягоную дабрыню і міласць. Маючы такія адносіны, мы зможам перамагчы зайздрасць і не будзем ствараць перашкод для той еднасці, якую жадае Езус для сваіх вучняў: «каб былі адно <…>, каб паверыў свет» (пар. Ян 17, 21).
Дзейнічаць у імя Езуса
Евангеліст Марк, у адрозненне ад іншых евангелістаў, менавіта ў гэтым кантэксце агучвае суровыя перасцярогі з боку Езуса, каб не стаць спакусай для «аднаго з малых гэтых, якія вераць у Мяне». (Нагадаем, што грэчаскі дзеяслоў σκανδαλίζω даслоўна значыць «паставіць пастку, перашкоду на шляху; тое, аб што можна спатыкнуцца».)
Такім чынам, канчатковым крытэрыем для нашага выбару перад Богам з’яўляецца пытанне: ці мае намеры, словы, дзеянні будуюць сапраўдную еднасць, ці разбураюць яе? Гэты крытэрый датычыцца кожнай супольнасці, пачынаючы ад нашых сем’яў і заканчваючы глабальнай перспектывай нашай прыналежнасці да чалавечай сям’і. Але важна таксама ўсведамляць, што — ці хто — з’яўляецца крыніцай сапраўднай еднасці: гісторыя чалавецтва дае нам дастаткова доказаў таго, што ёю не могуць быць нават найлепшыя чалавечыя намеры і намаганні, калі з іх выключаны Бог.
Некалькі разоў у сённяшнім Евангеллі паўтараецца выраз «у імя»: у імя Езуса выганяюцца злыя духі і ў Яго імя вучням будуць дапамагаць людзі добрай волі.
Імя Езуса — вось крыніца моцы, якая здольная з’яднаць тое, што для чалавечых высілкаў немагчыма.
Канечне, гаворка не пра нейкую магію літар: імя нашага Збаўцы насілі многія і да Яго (як хоць бы Езус Навін, слуга Майсея, з сённяшняга першага чытання), і пасля Яго (у Лацінскай Амерыцы, у адрозненні ад іншых месцаў, напрыклад, часта можна сустрэць імя Хэсус — Езус).
Варта ўзгадаць эпізод з Дзеяў Апосталаў (19, 13–16) пра юдэйскіх заклінальнікаў, якія заклікалі імя Езуса, каб выганяць дэманаў, але былі адоленыя злым духам: недастаткова ведаць імя Езуса — трэба пазнаць Яго як асобу і быць у лучнасці, у еднасці з Ім.
«Імя» ў Святым Пісанні — сінонім асобы, якая яго носіць (памятаем, што ў юдэйскай традыцыі замест таго, каб называць Бога, з пашаны да Яго выкарыстоўваецца менавіта слова «імя» — hashem). «Благаслаўлёны той, хто прыходзіць у імя Пана», — абвяшчаем мы кожны раз падчас Святой Імшы ў гімне пасля прэфацыі, адносячы гэтыя біблійныя словы да Езуса — Эмануэля, «Бога-з-намі», які адкрывае нам аблічча Айца. Але гэтае благаслаўленне можам таксама аднесці праз Яго і да нас саміх, калі мы сапраўды імкнемся «ісці» не дзеля свайго імя, не ў пошуку сваёй славы ці карысці, а ў імя таго, хто адзіны ведае шлях да паўнаты жыцця.
Ён прысутны і чакае сустрэчы з кожным з нас не толькі ў малітве і Сакрамэнце, але і за тварамі сваіх братоў і сясцёр, якіх ставіць на нашым шляху, каб мы далі ім кубак вады або добрае слова, у якім яны маюць патрэбу.
Няхай мы сёння дазволім Яму «адрэзаць» ад нашага жыцця ўсё тое, што нам перашкаджае быць сведкамі Ягонага Імя, каб будаваць сапраўдную еднасць сярод нас. Амэн.
