Працягваем віртуальнае падарожжа да вытокаў нашай веры і знаёмства з гісторыяй і геаграфіяй, а таксама асаблівасцямі штодзённага жыцця на Святой Зямлі часоў Езуса Хрыста.
Чаканне Месіі — Збаўцы
Помнікі юдэйскага пісьменства, якія адносяцца да перыяду паміж заключэннем Старога Запавету часоў Майсея і з’яўленнем Езуса Хрыста, сведчаць аб чаканні Месіі, Збаўцы. Да часу прыйсця Езуса гэтыя надзеі асабліва ажывіліся і ўзмацніліся з-за бядотнага становішча Палестыны ў часы апошніх Хасманэяў і Ірада Вялікага.
Каралі, асабліва Давід і Саламон, з’яўляліся правобразамі будучага Месіі.
Паводле уяўленняў тагачасных юдэяў, Месія павінен быў вызваліць іх краіну ад рымскіх акупантаў, сесці на трон Давіда ў Ерузалеме і пабудаваць магутнае валадарства ўсеагульнага дабрабыту і супакою. Богаслужбовыя абрады юдаізму, важнай часткай якіх было ахвярапрынашэнне хатніх жывёлаў, таксама ўказвалі на Месію як на Ягнё Божае. Закон Майсея ўстанаўліваў прыносіць ягнё-аднагодку ў ахвяру Богу падчас Пасхі на ўспамін выхаду габрэяў з Егіпта, а таксама падчас штодзённых, святочных і ўрачыстых ахвярапрынашэнняў.
Духоўная ўлада юдэяў
У юдаізме на мяжы эраў вылучаліся партыі садукеяў і фарысеяў. У той час як садукеі займалі пасады ў палітычным кіраўніцтве і вышэйшай іерархіі святарства, фарысеі з’яўляліся духоўнымі лідарамі юдэяў.
Вялікую ролю ў юдэйскім грамадстве меў першасвятар.
Упершыню ў Бібліі ў якасці першасвятара ўзгаданы таямнічы кароль Саліма Мэльхізэдэк. Назва Салім перакладаецца як «супакой» і атаясамліваецца з Ерузалемам. Пазней, падчас зыходу габрэяў з Егіпта, Бог устанавіў першасвятаром брата Майсея Аарона, і толькі яго нашчадкі па мужчынскай лініі мелі права займаць гэтую пасаду, якая з’яўлялася пажыццёвай. Толькі да караля і да першасвятара звярталіся Машыах (Месія), што значыць «намашчаны», бо пасвячэнне на першасвятара суправаджалася намашчэннем алеем.
На першасвятара ўскладаліся асабліва строгія абавязкі захавання абрадавай чысціні. Нават падчас смерці маці ці бацькі ён, у адрозненне ад астатніх святароў, не меў права апаганіць сябе дотыкам да памерлага. Яму забаранялася агаляць на знак жалобы галаву і раздзіраць на сабе вопратку, што дазвалялася іншым святарам. У гэты час першасвятар не павінен быў пакідаць святыні.
Першасвятар у адрозненне ад іншых святароў не мог узяць шлюб з удавой альбо з адкінутай (у юдэяў толькі мужчына меў права разводу, і такая жанчына лічылася адкінутай). Абавязкам першасвятара было даглядаць за ўсім, што датычылася святыні, набажэнства і святарства. Ён павінен быў прыносіць ахвяры як за свае грахі, так і за грахі ўсяго народа.
Зрошчванне духоўнай і свецкай улады
У далейшым Хасманэі, макабэйскія каралі-святары, аб’ядналі ўладу караля і першасвятара ў адной асобе. Гэта працягвалася да рымскага заваяння і часоў Ірада Вялікага. У часы Езуса Хрыста першасвятар узначальваў Сінэдрыён і ў палітычным плане з’яўляўся вярхоўным кіраўніком народа, праўда, быў падкантрольным акупацыйным рымскім уладам.
Сінэдрыён (габрэйск. Санхэдрын), або Найвышэйшая рада — вышэйшая дзяржаўная ўстанова і вярхоўны суд юдэяў, які складаўся з 71 члена і ўзначальваўся выбраным на год першасвятаром.
Туды ўваходзілі члены сям’і першасвятароў, садукеі і фарысеі. Пасля рымскага заваявання Сінэдрыён мог выносіць смяротныя прысуды, аднак прысуд абавязкова павінен быў зацвердзіць кіраўнік рымскай адміністрацыі. Засядаў Сінэдрыён пры Ерузалемскай святыні, у спецыяльным памяшканні, якое называлася «Зала часаных камянёў».
