![](/3/images/news/2017/08/780/2017-08-04-niadzelia1.jpg)
«Памятай дзень святы святкаваць» — кажа трэцяя Божая запаведзь. А Каталіцкі Касцёл тлумачыць, што нядзеля (Дзень Пана) — гэта дзень адпачынку і асвячэння сябе. Здаецца, усё зразумела, але ў цэлым, абагулена. Бо калі бяром нашую нядзелю, узнікае мноства пытанняў, што ж усё-такі можна рабіць, а што нельга. Сёння будзем шукаць адказы на пытанні чытачоў адносна трэцяй запаведзі.
Тым, хто сапраўды хоча разабрацца ў пытанні, а не абмежавацца фармальным падыходам, раім азнаёміцца з Апостальскім лістом Яна Паўла «Dies Domini» аб святкаванні нядзелі і пачарпнуць з яго мноства карыснай інфармацыі.
Аднак і пасля яго прачытання могуць застацца прыватныя пытанні, паколькі Кодэкс Кананічнага Права «не вызначае, якую працу можна выконваць, а якую не, ён гаворыць толькі аб устрыманні ад тых заняткаў і працы, што перашкаджаюць аддаваць Богу пашану».
Разабрацца нашым чытачам у пытаннях, звязаных са святкаваннем нядзелі, дапамагае кс. Дзмітрый Дубовік.
У Апостальскім лісце Яна Паўла ІІ чытаем: «Дзень Пана перажываецца па-сапраўднаму тады, калі ён ад пачатку і да канца прасякнуты ўдзячным і дзейсным успамінам пра збаўчыя справы Бога». Што тут маецца на ўвазе і як гэта можа выглядаць на практыцы?
У гэтых словах Пантыфік звятрае ўвагу на тое, што нельга абмяжоўваць святкаванне нядзелі толькі ўдзелам у Эўхарыстыі і заклікае, «каб супакой і радасць Уваскрослага Пана праяўлялася ў звычайных здарэннях жыцця» (Dies Domini 52). На практыцы гэты заклік рэалізуецца праз малітву, чытанне Святога Пісання і духоўнай літаратуры, сумесны адпачынак у сям’і, учынкі міласэрнасці для душы і цела бліжняга — усё тое, што ўмацоўвае нас у веры, надзеі і любові.
Ці абавязкова святкаваць менавіта нядзелю? Ці такім днём можа быць іншы вольны ад працы дзень?
«Калі Хрыстус не ўваскрос, то марнае і прапаведванне нашае, і вера наша марная» (1 Кар 15, 14) — піша св. Павел. Інакш кажучы, святкаванне нядзелі, дня Уваскрасення Пана, з’яўляецца выразам нашай веры, якая ў адваротным выпадку «марная». Любы іншы дзень тыдня не заменіць нядзелю, у якую святкуем уваскрасенне Хрыста, і таму адпачываем. Не можа быць наадварот — адпачываем і таму святкуем уваскрасенне Хрыста.
Што значыць святкаваць нядзелю?
![](/3/images/news/2017/08/780/2017-08-04-niadzelia7.jpg)
Святкаванне нядзелі, якую называюць «Пасхай тыдня», з’яўляецца не проста ўспамінам факта ўваскрасення Езуса, але «святкаваннем жывой прысутнасці Уваскрослага сярод вернікаў» (Dies Domini 31). Таму гэтае святкаванне заўсёды звязана з супольнасцю Касцёла — Містычным Целам Хрыста, «калі з любові да Яго мы збіраемся разам, і, як некалі вучням, Ён адкрывае нам слова Божае і ламае для нас хлеб эўхарыстычны» (І Эўхарыстычная малітва ў розных патрэбах).
Зрэшты іншыя аспекты святкавання нядзелі таксама знаходзім у вышэй цытаванай Эўхарыстычнай малітве, у якой просім Пана: «умацуй повязь адзінства», «адкрай нашыя вочы, каб мы бачылі патрэбы братоў нашых; натхні нас, каб мы словам і справаю суцяшалі пакутуючых і абцяжараных, дай, каб мы шчыра ім служылі па прыкладзе Хрыста, які наказаў нам любіць бліжніх» і г.д. Адным словам, гэта святкаванне павінна быць дынамічным, жывым, «каб радасць нашая была поўнай» (1 Ян 1, 4).
Чым нядзельная літургія адрозніваецца ад іншых?
У вышэй узгаданым Апостальскім лісце Святы Айцец звяртае ўвагу, што нядзельная Эўхарыстыя сама па сабе нічым не адрозніваецца ад «будзённай», і не можа быць адасоблена ад сакрамэнтальнага жыцця. Але нядзельная літургія сваім асаблівым святочным характарам і абавязковым удзелам у ёй усёй супольнасці, а таксама тым, што цэлебруецца «ў дзень, калі Хрыстус перамог смерць і зрабіў нас удзельнікамі свайго вечнага жыцця», паказвае больш выразна свой эклезіяльны характар і з’яўляецца першапачатковым узорам іншых эўхарыстычных цэлебрацый. Кожная супольнасць, якая збірае сваіх членаў на «ламанні хлеба», усведамляе, што яна з’яўляецца месцам, дзе выразна выяўляецца таямніца Касцёла. У гэтай цэлебрацыі супольнасць адкрываецца на камунію з паўсюдным Касцёлам, просячы Айца «памятаць пра Касцёл, рассеяны па ўсім свеце», і дапамагаць яму ўзрастаць у еднасці (усіх вернікаў з Папам і з пастырамі паасобных Касцёлаў), пакуль любоў не стане дасканалай» (Dies Domini 34).
У чым павінна заключацца святкаванне касцёльных урачыстасцяў, калі яны выпадаюць на працоўны дзень?
Фармальна не існуе розніцы паміж святкаваннем нядзелі і абавязковых урачыстасцяў, да якіх адносяцца тыя ж самыя прадпісанні Кананічнага права (кан. 1246 §1 і кан. 1247). Аднак зразумела, што большасць вернікаў у нашай краіне не мае магчымасці ўстрымацца ад працы ў такія святы, таму Касцёл указвае, што гэты дзень павінен перажывацца як «дзень нашага збаўлення, якое дазваляе нам удзельнічаць у «святочным сходзе», «Касцёле першародных, запісаных у нябёсах» (ККК 2188). На практыцы гэта здзяйсняецца праз малітву, учынкі міласэрнасці, дапамогу бліжнім і г.д., таксама памятаем пра абавязак удзелу ў Эўхарыстыі.
Ці можна казаць, што адназначна рабіць нельга, а што непажадана? Ці ўсё залежыць ад сумлення канкрэтнай асобы і сямейных традыцый?
Хутчэй гэта залежыць ад таго, як тое ці іншае дзеянне ўплывае на нашыя адносіны з Богам — верным «належыць устрымлівацца ад тых прац і заняткаў, якія перашкаджаюць адпраўленню культу Бога, а таксама радасці, уласцівай Дню Пана, і належнаму духоўнаму і цялеснаму адпачынку» (СІС кан. 1247)
Пры якіх умовах нядзельная Імша па радыё/тэлебачанню/інтэрнэту прыраўноўваецца да Імшы ў касцёле?
У каноне 1248 §2 Кодэкса кананічнага права чытаем, што такой умовай з’яўляецца адсутнасць святара альбо іншая сур’ёзная прычына. Катэхізіс Каталіцкага Касцёла падае прыклады такой сур’ёзнай прычыны: хваробу і дагляд за немаўляткам (ККК 2181).
Раней было прынята, што ў нядзелю нельга шыць, вязаць, прасаваць. Для некаторых, напрыклад, вязанне — гэта адпачынак. Ці можна займацца такога роду адпачынкам у нядзелю ці ўсё ж такі гэта грэх?
Тут варта звярнуць увагу не столькі на само дзеянне, колькі на яго інтэнцыю і мэту, ад якіх і будзе залежаць наяўнасць граху. Напрыклад, вязаць шкарпэткі для продажу — грэх.
Ці можна хадзіць на рынак і ў басейн у нядзелю? Пры гэтым, канечне, не забыцца пра святую Імшу?
![](/3/images/news/2017/08/780/2017-08-04-niadzelia5.jpg)
Фармальна шопінг, наведванне разнастайных забаўляльных месцаў і г.д. не з’яўляецца працай, але варта памятаць пра тое, што, наведваючы такія месцы, мы карыстаемся з працы іншых людзей — таксама хрысціян. І праблема тут у тым, што гэтыя хрысціяне працуюць толькі таму, што іх браты і сёстры найчасцей наведваюць гэтыя месцы (рынкі, кафэ і г.д.) менавіта ў нядзелю, а, як вядома, сфера абслугоўвання жыве на падставе прынцыпу: попыт нараджае прапанову. Таму наведванне вышэй узгаданых месцаў з’яўляецца саўдзелам у граху і схіленнем да яго.
Ці з’яўляецца грахом працаўладкоўванне на месца, дзе патрэбна будзе працаваць у нядзелю?
Каб адказаць на гэтае пытанне, варта звярнуць увагу на спецыфіку той альбо іншай сферы дзейнасці чалавека і магчымасць канкрэтнай асобы ў выбары месца працы. Па-першае трэба памятаць, што існуе шмат прафесій, дзе праца ў нядзелю з’яўляецца абавязковай і мае значную грамадскую карысць, напрыклад: медыкі, ратавальнікі, міліцыянеры, вайскоўцы і г.д. Такая праца не будзе грахом, але нельга забываць пра абавязак удзелу ў Эўхарыстыі (таксама трэба казаць аб гэтай працы падчас споведзі). У тых жа выпадках калі неабходнасць нядзельнай працы выплывае з іншых прычын, чым вышэй ўзгаданыя, — напрыклад, прыбытак працадаўцы і мы
- маем выбар месца працы з прыкладна аднолькавым заробкам альбо з заробкам большым за дастатковы мінімум, тады выбіраем тое, дзе зможам выконваць наш абавязак святкавання нядзелі, у адваротным выпадку будзем чыніць грэх;
- маем выбар месца працы, але заробак на «будзёнай» працы вельмі нізкі (ніжэй дастатковага мінімуму), тады, канечне, выбіраем працу з дастойным заробкам і граху не будзе, але нельга забываць пра абавязак удзелу ў Эўхарыстыі;
- не маем выбару месца працы — граху няма, але нельга забываць пра абавязак удзелу ў Эўхарыстыі.
Варта памятаць, што гэта не ўніверсальны адказ, бо кожная сітуацыя індывідуальна.
Няўдзел у нядзельнай Імшы па прычыне працы — гэта грэх?
Так. «У нядзелю, а таксама ў іншыя прадпісаныя ўрачыстасці верныя абавязаны ўдзельнічаць у святой Імшы» (СІС кан. 1247).
Праца на вёсцы. Ці грэх працаваць у нядзелю (напрыклад, убіраць сена, калі нядзеля выдалася адзіна сухім, спрыяльным днём)?
Граху не будзе ў тым выпадку, калі да працы нас схіляюць выключныя, форс-мажорныя сітуацыі, напрыклад, набліжаецца навальніца, якая можа знішчыць плён шматдзённай цяжкой працы.
Жадаем апрануць сукенку, але яна не прасаваная? Ці можна яе прасаваць? Ці можна сціраць у пральцы ў нядзелю?
Гэтыя пытанні не столькі звязаны з магчымасцю здзяйснення працы ў нядзелю, колькі адносяць нас да звычыйнай разважлівасці, калі мы загадзя плануем свае дзеянні. Таму такая праца, якую можам зрабіць у іншы час, але пакідаем на нядзелю, будзе грахом — занядбаннем.
Як павінны святкаваць нядзелю дзеці (ці можна вучыць урокі?)
Зноў звернемся да Кананічнага права — верным «належыць устрымлівацца ад тых прац і заняткаў, якія перашкаджаюць адпраўленню культу Бога, а таксама радасці, уласцівай Дню Пана, і належнаму духоўнаму і цялеснаму адпачынку» (СІС кан. 1247).
Калі ж казаць аб практычным выкананні гэтага прадпісання, то варта нагадаць, што нядзельны адпачынак у сям’і павінен быць сапраўды сямейным, адпачынкам, які абядноўвае сям’ю, якая ў буднія дні часта «падзелена» разнастайнымі абавязкамі і працай. Таму трэба клапаціцца, каб свае абавязкі, звязаныя з навучаннем (маецца на ўвазе канкрэтнае выкананне хатняга задання), дзеці выконвалі ў іншыя дні. Тут кажам не толькі аб выкананні прадпісання святкаваць нядзелю, але і аб выхаванні ў дзецях пашаны да Дня Пана, «здольнасці» да адпачынку і г.д.
![](/3/images/news/2017/08/780/2017-08-04-niadzelia6.jpg)
Ян Павел ІІ пісаў: «Адпачынак з’яўляецца чымсьці „святым“, таму што дазваляе чалавеку вызваліцца ад нярэдка надзвычай патрабавальнага рытму зямных спраў і зноў узгадаць, што ўсё з’яўляецца Божай справай». Значыць дзень, які складаецца з удзелу ў Імшы і ляжання на канапе і прагляду фільмаў (для несямейнага чалавека) таксама правільны?
Адкажу славамі Яна Паўла ІІ: «Каб гэты адпачынак не ператварыўся ў бессэнсоўную нудную бяздзейнасць, ён павінен стаць крыніцай духоўнага ўзбагачэння, забяспечваць большую свабоду, даваць магчымасць для сузірання і спрыяць братняй еднасці. Таму сярод розных формаў чалавечай культуры і забаў, якія прапануе грамадства, вернікі павінны выбіраць тыя, якія найбольш адпавядаюць жыццю, згоднаму з евангельскімі запаведзямі». Калі ляжанне на канапе і прагляд фільмаў спрыяюць таму, аб чым кажа Святы Айцец, то такі адпачынак таксама правільны.
P.S. Ну а каб заўсёды быць, што называецца, у курсе падзей і атрымліваць адказы на свае пытанні, часцей заходзьце на нашую старонку ў Facebook. Там вы заўсёды зможаце паўдзельнічаць у абмеркаванні матэрыялаў рубрыкі, даведацца аб яе новых тэмах і задаць пытанне.
Святлана Жылевіч