Не так даўно мы разважалі аб асаблівасцях адносінаў паміж калегамі на працы. Ужо пасля выхаду гэтага матэрыялу мне на вочы трапілі назвы дзвюх з’яваў, якія сустракаюцца ў гэтых адносінах і зараз становяцца прадметам даследавання ў псіхалогіі адносінаў, сацыялогіі і г.д.
У чым сутнасць гэтых з’яваў?
Абедзве яны азначаюць тую непрыемную сітуацыю, калі аднаго з членаў калектыву пачынаюць «выжываць» з ягонага месца. Калі гэта робіць адзін чалавек — гэта мае назву булінг (ад англійскага bull — бык), калі ж некалькі чалавек ці ўвесь калектыў разам — гэта мобінг (ад англійскага mob — натоўп).
Праявы мобінгу і булінгу могуць быць больш ці менш выразнымі, а значыць — больш ці менш траўматычнымі. Звычайна булінг, які арганізоўваецца толькі праз аднаго чалавека, менш траўматычны, чым мобінг, калі ажыццяўляецца прынцып «усе на аднаго». Рознымі могуць быць і прычыны такіх з’яваў: ад банальнай зайздрасці да разнастайных «паддыванных» інтрыг, якія пачаліся, магчыма, яшчэ да таго, як вы пераступілі парог новай працы.
Калі супраць вас ажыццяўляецца мобінг ці булінг — гэта нагода, каб задумацца аб тым, ці патрэбна вам праца ў такім калектыве, ці сапраўды выгоды ад працы пераважваюць стаўленне да вас з боку калегаў.
Калі ж на гэтае пытанне вы адказваеце станоўча, вырашаючы застацца на гэтай працы, то варта засвоіць некалькі спосабаў спыняць скіраваную на вас агрэсію.
Парада, якую часта агучваюць у разважаннях на гэтую тэму, гучыць так: «Не маўчы!» Калі цябе ці тваю працу абражаюць — не варта з гэтым мірыцца. Гэта слушна. Аднак хацелася б дадаць невялікі нюанс: у падобных выпадках гаварыце аб сабе, а не аб суразмоўцы. Гэта значыць, што не варта выкрываць палітыку булінгу, заўважаючы: «Вы мне зайздросціце, вы намагаецеся мяне выжыць з гэтай працы!» Ваш крыўдзіцель знойдзе тысячу аргументаў на карысць таго, што ягоныя каментары цалкам слушныя, што з дапамогай іх ён імкнецца дапамагчы вам у прафесійным развіцці, зрабіць вашу працу больш якаснай, а вы, няўдзячны, яшчэ маеце штосьці супраць.
Гэтаксама не варта адстойваць сваю пазіцыю, даказваючы, што праца зроблена добра. Даказвае той, хто ў чымсьці не ўпэўнены.
Варта казаць аб сабе: «Мне не падабаецца, калі са мной размаўляюць такім тонам. Мне непрыемна, і калі вы не перастанеце, я выйду з пакою». І калі суразмоўца не спыняецца — выходзьце! Зразумела, што яму гэта не спадабаецца. Але калі супраць вас арганізаваны булінг ці тым больш мобінг — гэта сведчанне таго, што вас і так не надта любяць. Перарываючы вашага субяседніка, вы абараняеце сябе перад ягонай агрэсіяй і адначасова даяце зразумець: вы не збіраецеся выслухоўваць абразы.
Другім крокам можа стаць спроба знайсці ў вашым калектыве людзей, якія ставяцца да вас станоўча ці нейтральна. Пры гэтым не навязвайце ім удзел у канфлікце на вашым баку! Проста праводзьце час разам, падтрымлівайце больш-менш добрыя адносіны — гэта зможа дапамагчы вам перажыць неспрыяльную атмасферу ў калектыве.
Наталля Станкевіч
