7 кастрычніка Каталіцкі Касцёл адзначае ўспамін Маці Божай Ружанцовай, а ўвесь месяц кастрычнік асаблівым чынам прысвечаны малітве на ружанцы.
Дата святкавання звязаная з перамогаю хрысціянскага флоту ў бітве з туркамі пры Лепанта ў 1571 годзе, якую прыпісваюць асабліваму заступніцтву Найсвяцейшай Панны Марыі. Касцёл заахвочвае вернікаў на працягу ўсяго кастрычніка маліцца Ружанец — гэтую простую і адначасова вельмі глыбокую малітву.
Свята Маці Божай Ружанцовай
Узнікненне святочнай традыцыі звязана з перамогай у значнай бітве, якая вызначыла далейшы лёс Еўропы.
7 кастрычніка 1571 года аб’яднаныя флаты Іспаніі, Венецыі і Касцёльнай дзяржавы пад кіраўніцтвам дона Хуана Аўстрыйскага нагалаву разбілі турэцкі флот.
Дзякуючы гэтай перамозе пры Лепанта ўдалося спыніць турэцкую экспансію на Міжземным моры.
У гэты дзень па вуліцах Рыма на чале з Папам Піем V прайшла працэсія, удзельнікі якой разам маліліся на ружанцы. У працэсіі з пашанаю неслі абраз Маці Божай Снежнай з рымскай базылікі святой Марыі Вялікай, які мае тытул Salus Populi Romani — «Збаўленне рымскага народа».
Як паведамляюць старадаўнія хронікі, перамогу ў бітве пры Лепанта дапамагла здабыць нечаканая змена ветру, што палічылі цудоўным умяшальніцтвам Марыі ў выніку малітвы на ружанцы.
З таго часу цудадзейная ікона Маці Божай Снежнай непарыўна звязана з ружанцовай малітвай і часам называецца абразом Маці Божай Пераможнай. Свята пад такой назвай устанавіў Папа Пій V, але праз год ягоны наступнік Грыгорый ХІІІ замяніў яго на свята ў гонар Маці Божай Ружанцовай. У 1716 годзе Папа Клімэнт ХІ распаўсюдзіў святкаванне на ўвесь Касцёл. Папа Леў ХІІІ у 1883 годзе дадаў у Ларэтанскую літанію заклік «Каралева Ружанца святога, маліся за нас», а праз два гады заклікаў маліцца Ружанец на працягу ўсяго кастрычніка.
Малітва на ружанцы
Цяжка вызначыць, дзе і калі першапачаткова ўзнікла традыцыя ружанцовай малітвы, таму можна лічыць, што Ружанец — гэта плён спалучэння і развіцця розных малітоўных формаў. Найчасцей распаўсюджванне ружанцовай малітвы звязваюць з дамініканскай традыцыяй.
Паводле яе, святы Дамінік меў аб’яўленне ў касцёле кляштара Пруй у Францыі, дзе яму з’явілася Маці Божая. Панна Марыя перадала святому Дамініку ружанец, растлумачыла, як на ім маліцца, і папрасіла распаўсюджваць гэтае набажэнства. Як паведамляюць дамініканскія крыніцы, перадусім тэолаг XV ст. Ален дэ ла Рош (Алан дэ Рупэ), святы Дамінік спалучаў евангелізацыю і прапаведніцтва з малітвай на ружанцы і тлумачэннем таямніц збаўлення. Ён сцвярджае, што ружанцовая малітва дапамагла ў развянчанні ерасі альбігойцаў, якіх навяртаў святы Дамінік.
Святы Дамінік лічыў гэтую малітву містычным садам, «каронай з руж» Найсвяцейшай Панны Марыі, адкуль і паходзіць назва «Ружанец».
Праз пэўны час гэтая малітва распаўсюдзілася ва ўсім хрысціянскім свеце, чаму паспрыяла дзейнасць ружанцовых брацтваў. Да канца XVI стагоддзя ў Еўропе практычна не засталося горада, у якім бы не было такога брацтва. У касцёлах з’яўляліся капліцы Ружанца і брацкія алтары, з якімі былі звязаныя шматлікія адпусты.
Гэта спрыяла ўсё большай папулярнасці ружанцовай малітвы. Хоць набажэнства і не ўвайшло ў літургічны культ, аднак набыло паўсюдны характар і любоў вернікаў усіх станаў. Яго даступнасць для людзей, якія не ўмелі чытаць, дапамагала ім пазнаваць таямніцы веры, з-за чаго Ружанец пачалі называць «Брэвіярыем для простага народа».
Сапраўдны росквіт ружанцовага набажэнства прыйшоўся на часы контррэфармацыі. Спалучыўшы ў сабе малітву з сузіраннем праўдаў веры, Ружанец — своеасаблівае «скарочанае Евангелле» — цудоўна адпавядаў рэалізацыі пастановаў Трыдэнцкага Сабору і стаў выдатным сродкам распаўсюджвання і паглыблення каталіцкай веры.
Ружанцовае набажэнства працягвалі распаўсюджваць дамінікане, якія ў XVII стагоддзі былі адным з найбольш магутных манаскіх ордэнаў у Касцёле. У Рэчы Паспалітай яны мелі 182 кляштары, многія з якіх знаходзіліся на тэрыторыі сучаснай Беларусі.
Напэўна, не было парафіі, пры якой не дзейнічала б брацтва святога Ружанца. Да іх належалі практычна ўсе — ад караля да селяніна.
У шляхціцаў побач з шабляй на паясах віселі ружанцы.
Кастрычнік — ружанцовы месяц
У кастрычніку Касцёл асаблівым чынам заахвочвае вернікаў да простай і адначасова глыбокай ружанцовай малітвы. Гэтаму паспрыяў і адмысловы Год Ружанца, абвешчаны святым Янам Паўлам ІІ у 2002 годзе.
Ружанцовыя набажэнствы адбываюцца паўсюль: у касцёлах, каля прыдарожных капліц і крыжоў, у дамах вернікаў.
Ружанец — гэта таксама сямейная малітва, дзякуючы якой дзеці з наймалодшага ўзросту пачынаюць пазнаваць праўды хрысціянскай веры і вучацца маліцца разам з бацькамі.
