Андрэй з Пастаў цікавіцца, чаму ў Евангеллі ад Мацвея (Мц 12, 40) Езус кажа пра тры дні і тры ночы, у той час як у грабніцы Ён быў толькі дзве ночы?
Тэкст Мацвея пра «тры дні і тры ночы» для хрысціян, якія ў Вялікую пятніцу ўспамінаюць муку і смерць Езуса Хрыста, а ў Велікодную нядзелю Яго Змёртвыхпаўстанне, сапраўды з’яўляецца свайго роду выклікам: ці памыліўся Мацвей, запісваючы словы Хрыста (бо хрысціянская Традыцыя кажа пра дзве ночы ў грабніцы), ці, можа, евангеліст уклаў нейкі спецыяльна задуманы сэнс, каб такім чынам данесці слухачу не столькі гістарычную, колькі духоўную праўду?
Пры пошуку адказа на дадзенае пытанне запрашаю паглядзець на некаторыя асаблівасці гэтага біблейскага тэксту «Бо як Ёна быў у чэраве кіта тры дні і тры ночы, так і Сын Чалавечы будзе ў сэрцы зямлі тры дні і тры ночы» (Мц 12, 40).
Гэты тэкст евангеліста Мацвея з’яўляецца даслоўнай цытатай з Кнігі прарока Ёны 2, 1. Таму чытач запрашаецца да адкрыцця т.зв. тыпалагічнай паралелі.
Што гэта такое? Біблію можна чытаць з рознымі падыходамі да натхнёнага тэксту. А менавіта: 1) гістарычны ці даслоўны; 2) алегарычны ці тыпалагічны; 3) тапалагічны ці этычны; 4) аналагічны ці містычны.
Дык вось, тыпалагічны сэнс бачыць у тэксце свайго роду код ці шыфр, а тлумачэнне яго — гэта расшыфроўка. Іншымі словамі, гэта прадмет і яго цень. У дадзеным выпадку прадметам будзе прабыванне Хрыста ў грабніцы і Яго ўваскрасенне, а ценем — гісторыя пра прабыванне Ёны ў чэраве кіта. Спачатку чытача трымаў «шыфр» у тэксце пра Ёну, а пазней з прыходам Езуса стала вядома тлумачэнне ролі гэтай загадкавай гісторыі.
Цытуючы даслоўна грэчаскае тлумачэнне (Ён 2, 1) у адказе Езуса вучоным у Пісанні і фарысеям пра знакі, Мацвей тым самым дае зразумець сэнс гісторыі прарока Ёны — гэта, паводле евангеліста, правобраз мукі і ўваскрасення Хрыста.
Адсюль таксама вынікае, што працягласць часу ў «тры дні і тры ночы» было не столькі дакладным указаннем на тэрмін прабывання ў грабніцы, колькі адкрыццём сэнсу «знаку Ёны». Акрамя гэтага адрасатамі Евангелля паводле Мацвея былі габрэі-хрысціяне, якія ведалі дасканала Стары Запавет і для якіх важна было паказаць выкананне спрадвечных Божых планаў у асобе Езуса з Назарэта.
Адносна ж канцэпцыі часу ў тагачаснага габрэйскага чытача Бібліі быў іншы падыход, чым у нас. Мы лічым у сутках роўна 24 гадзіны. У семіцкай культуры, у адрозненні ад нашага педантычнага падліку, да часу адносіліся вельмі эластычна — людзі, інакш кажучы, час мелі, а мы час лічым.
Ксёндз Валерый Марціноўскі святар Віцебскай дыяцэзіі, дактарант Інстытута Біблейскіх Навук Люблінскага Каталіцкага ўніверсітэта св. Яна Паўла ІІ.
Калі ў вас ёсць пытанні, якія датычаць Святога Пісання, дасылайце іх на адрас director@catholic.by, пазначыўшы ў тэме ліста «Цяжкія старонкі Бібліі».
