Песні жальбы ўзніклі ў Польшчы на пачатку ХVІІІ ст. Першы раз іх праспявалі ў касцёле Святога Крыжа ў Варшаве. У хуткім часе гэтае набажэнства стала адным з найбольш папулярных набажэнстваў Вялікага посту і на нашай зямлі. Разважанне мукаў Хрыста ў Песнях жальбы спрыяе духу пакаяння, а перадусім мае на мэце служыць нашаму навяртанню.
Натхненне
1. Песні жальбы заспявайце! *
Сэрцы болем напаўняйце,
сэрцы болем напаўняйце!
2. Вочы, плачце, як крыніцы, *
дайце горкіх слёз напіцца (х 2).
3. Нават сонца, месяц, зоры *
сумна свецяць, нібы ў горы (х 2).
4. Поўніць неба плач анёлаў, *
ўжо мінуў іх час вясёлы (х 2).
5. Крышацца са страху скалы, – *
мёртвыя з магіл паўсталі (х 2).
6. Хто жальбу сваю ўстрымае: *
цэлы свет нібы канае (х 2).
7. Крыж Хрыстовы і кананне *
душы вострым болем раняць (х 2).
8. Моцай, ласкай, сілай ранаў *
знішчы злосць сэрц нашых, Пане (х 2).
9. Вось грэх мой перад Табою, *
змый яго святой крывёю (х 2).
10. У бяздонні мукаў Пана *
я з правін сваіх паўстану (х 2).
Першая частка
З дапамогаю Божай ласкі пачынаем разважанне над мукаю нашага Пана Езуса Хрыста. Ахвяруем яго нябеснаму Айцу на праслаўленне і хвалу Ягонай Боскай велічы, пакорна дзякуючы за вялікую і надзвычайную любоў да чалавецтва, за тое, што спаслаў свайго Сына, каб цярпеў за нас жахлівыя пакуты і прыняў смерць на крыжы. Гэтае разважанне ахвяруем таксама дзеля ўшанавання Найсвяцейшай Панны Марыі, Маці Балеснай Божага Сына, а таксама на ўшанаванне св. Юзафа і тых святых, якія асабліва пабожна ўшаноўвалі муку Хрыста.
У першай частцы будзем разважаць аб тым, што Пан Езус выцерпеў у час ад малітвы ў садзе Аліўным ажно да несправядлівага абвінавачвання перад судом. Гэтыя знявагі Пана, якія Ён за нас цярпеў, будзем ахвяраваць, просячы за святы каталіцкі Касцёл, за Святога Айца і за ўсё духавенства, а таксама за непрыяцеляў Хрыстовага крыжа і ўсіх няверных, каб Пан Бог даў ім ласку навяртання.
Гімн
1. Жаль невыносны сэрца працінае, *
Езус мой любы келіх свой прымае; *
кленчыць у садзе,
льецца пот крывавы – *
Бог моцы, хвалы.
2. Пана святога вучань злы цалуе, *
войска цяжкія ланцугі рыхтуе. *
Без супраціву Езус іх прымае, *
нас выбаўляе.
3. Б’е і штурхае люд свайго Прарока, *
злосць і нянавісць,
гнеў на кожным кроку. *
Церпіць пакорна Бога Сын адзіны, *
чысты, нявінны.
4. Кроў запяклася, вусны пасінелі, *
рукі ад цяжкіх ланцугоў змярцвелі.
* Білі заўзята ледзь жывога Пана *
ўсю ноч да рана.
5. Езу, мой Пане, дай дар пакаяння, *
дай мне, Езусе, ласку навяртання. *
Нашы правіны змыем мы слязамі, *
зжалься над намі.
Плач душы над пакутамі Езуса
1. Езу, на жахлівыя мукі, *
нібы ягня, Ты ў путы звязаны, *
Езу, мілы Пане.
2. Езу, пацалункам здрадлівым *
быў Ты праданы, *
Езу, мілы Пане.
3. Езу, перад смерцю ў садзе *
з неба прасіў ад Айца злітавання, *
Езу, мілы Пане.
4. Езу, на малітве ў самоце *
кроў заміж поту цякла струмянямі, *
Езу, мілы Пане.
5. Езу, пацалунак ад Юды *
Ты прыняў, не спаслаў пакарання, *
Езу, мілы Пане.
6. Езу, ланцугамі цяжкімі *
Ты, нібы злодзей, быў ноччу звязаны,*
Езу, мілы Пане.
7. Езу, прад суддзёю, нявінны, *
злоснымі кпінамі быў зняважаны, *
Езу, мілы Пане.
8. Езу, да Каяфы жаўнеры *
вывелі ў путах Цябе на світанні, *
Езу, мілы Пане.
9. Езу, злой рукою па твары *
быў моцна біты за праўды вызнанне, *
Езу, мілы Пане.
10. Езу, праз ілжывых двух сведкаў *
падбухторшчыкам люду
быў Ты названы, *
Езу, мілы Пане.
Хвала, пашана нашаму Пану * за ўсе знявагі, за бічаванне, * за ўсе цярпенні, за ўсе мучэнні, * за наша збаўленне.
Размова душы з Маці Балеснай
1. Ах, я, Маці, ледзь трываю! *
Смутак сэрца мне сціскае. *
Раніць сэрца востры меч (х 2).
2. О Марыя, што з Табою? *
Так прыгнечана бядою, *
бачу я Цябе ў слязах (х 2).
3. Што пытаеш? Боль ліхая, *
мае сілы забірае, *
сэрца кроў мне заліла (х 2).
4. Маці Чыстая, Святая, *
бачу, што Ты ледзь жывая, *
боль замгліў Твой ясны твар (х 2).
5. Сын мой любы, Сын адзіны, *
змучаны, крывёй заліты, *
цяжка ўжо Яго пазнаць (х 2).
6. Маці ласкі і любові, *
буду плакаць я з Табою, *
боль хачу дзяліць з Табой (х 2).
Напрыканцы кожнай часткі спяваем:
Ты за нас цярпеў ад ранаў, * Езу Хрыстэ, * змілуйся над намі.
Другая частка
Натхненне
1. Песні жальбы заспявайце! *
Сэрцы болем напаўняйце,
сэрцы болем напаўняйце!
2. Вочы, плачце, як крыніцы, *
дайце горкіх слёз напіцца (х 2).
3. Нават сонца, месяц, зоры *
сумна свецяць, нібы ў горы (х 2).
4. Поўніць неба плач анёлаў, *
ўжо мінуў іх час вясёлы (х 2).
5. Крышацца са страху скалы, – *
мёртвыя з магіл паўсталі (х 2).
6. Хто жальбу сваю ўстрымае: *
цэлы свет нібы канае (х 2).
7. Крыж Хрыстовы і кананне *
душы вострым болем раняць (х 2).
8. Моцай, ласкай, сілай ранаў *
знішчы злосць сэрц нашых, Пане (х 2).
9. Вось грэх мой перад Табою, *
змый яго святой крывёю (х 2).
10. У бяздонні мукаў Пана *
я з правін сваіх паўстану (х 2).
У другой частцы разважанняў над мукаю Пана будзем разважаць аб тым, што Пан Езус выцерпеў ад несправядлівага прысуду ажно да ўкаранавання цернем. Гэтыя раны і знявагі ахвяруем Пану, просячы супакою для нашай Айчыны, згоды паміж народамі, а для нас саміх – прабачэння грахоў, паратунку ад зямных няшчасцяў, а асабліва ад пажару, голаду, вайны і заразы.
Гімн
1. Грэшнікі, гляньце на пакуты Пана, *
за грэх ваш цяжкі ён прымае раны. *
Не лютасць катаў раніць Пана болем *
а злая воля.
2. Творцу сусвету
судзяць людзі злосна, *
б’юць, чыняць кпіны,
абражаюць моцна. *
Вуснаў збалелых Пан не адкрывае, * моўчкі трывае.
3. За грахі свету Езуса бічуюць, *
грэшным патолю на вякі рыхтуюць. *
Кроў, што са Збаўцы па слупе сцякае,*
свет выбаўляе.
4. Свету гардыня венчыць скроні ружай,*
на голаў Пана лёг вянок калючы. *
Плашч апранае Езусу для жартаў, *
злосная варта.
5. Езу, мой Пане, дай мне пакаянне, *
каб мне спазнаці шчасце навяртання.*
Нашы правіны змыем мы слязамі, *
зжалься над намі.
Плач душы над пакутамі Езуса
1. Езу, на судзе супраць праўды, *
хоць быў нявінны,
злачынцам названы, *
Езу, мілы Пане.
2. Езу, ад людзей жорсткіх, лютых, *
горкую чашу прыняў зневажанняў,*
Езу, мілы Пане.
3. Езу, тройчы Пятром у страху *
нават знаёмым не быў Ты прызнаны, *
Езу, мілы Пане.
4. Езу, у Пілата прад людам *
быў Ты да крыві скатаваны, *
Езу, мілы Пане.
5. Езу, з Цябе крыўдна і злосна *
Ірад смяяўся і кпілі дварчане, *
Езу, мілы Пане.
6. Езу, ў белай вопратцы здзекі *
злосных жаўнераў
цярпеў Ты на світанні, *
Езу, мілы Пане.
7. Езу, да слупа прывязаны, *
нелітасціва Ты быў бічаваны, *
Езу, мілы Пане.
8. Езу, дзеля большага болю *
цернем калючым укаранаваны, *
Езу, мілы Пане.
9. Езу, у плашч чырвоны жаўнерамі *
здзекліва й злосна быў Ты ўбраны, *
Езу, мілы Пане.
10. Езу, кроў праліў Ты святую, *
невінаваты, цярпеў пакаранне, *
Езу, мілы Пане.
Хвала, пашана нашаму Пану * за ўсе знявагі, за бічаванне, * за ўсе цярпенні, за ўсе мучэнні, * за наша збаўленне.
Размова душы з Маці Балеснай
1. Бачу Сына без адзення, *
кроў з плячэй цячэ струменем. *
Пад бічамі Сыне мой (х 2).
2. Раны Сына, о Марыя, *
жыватворныя, святыя, *
мне на сэрца пакладзі (х 2).
3. Бачу Сына я ў кароне, *
церні моцна раняць скроні, *
кроў сцякае па грудзях (х 2).
4. Маці, бачыш Сына ў муках, *
Ты не будзь адна ў пакутах, *
дай і мне спазнаць Твой боль (х 2).
5. Як жа мне, той беднай Маці, *
Сынаў крыж на плечы ўзяці, *
каб паднесці з ім хоць крок (х 2).
6. Маці ласкі і любові, *
буду плакаць я з Табою, *
боль хачу дзяліць з Табой (х 2).
Напрыканцы:
Ты за нас цярпеў ад ранаў, * Езу Хрыстэ, * змілуйся над намі.
Трэцяя частка
Натхненне
1. Песні жальбы заспявайце! *
Сэрцы болем напаўняйце,
сэрцы болем напаўняйце!
2. Вочы, плачце, як крыніцы, *
дайце горкіх слёз напіцца (х 2).
3. Нават сонца, месяц, зоры *
сумна свецяць, нібы ў горы (х 2).
4. Поўніць неба плач анёлаў, *
ўжо мінуў іх час вясёлы (х 2).
5. Крышацца са страху скалы, – *
мёртвыя з магіл паўсталі (х 2).
6. Хто жальбу сваю ўстрымае: *
цэлы свет нібы канае (х 2).
7. Крыж Хрыстовы і кананне *
душы вострым болем раняць (х 2).
8. Моцай, ласкай, сілай ранаў *
знішчы злосць сэрц нашых, Пане (х 2).
9. Вось грэх мой перад Табою, *
змый яго святой крывёю (х 2).
10. У бяздонні мукаў Пана *
я з правін сваіх паўстану (х 2).
У гэтай апошняй частцы будзем разважаць аб тым, што Пан Езус выцерпеў ад хвіліны ўкаранавання ажно да цяжкага скону на крыжы. Усе цярпенні, кпіны і крыўды, якія Ён зносіў, ахвяруем за грэшнікаў, каб Збаўца абудзіў іхнія заблуканыя сэрцы і натхніў іх да пакаяння і жыцця ў праўдзе, а таксама будзем маліцца за ўсе душы, якія церпяць у чыстцы, каб літасцівы Езус пагасіў сваёй Крывёю агонь іхніх мукаў. Будзем таксама прасіць Пана, каб Ён і нам у хвіліну нашай смерці даў ласку скрухі за грахі і дапамог вытрываць у надзеі да апошняй хвіліны жыцця на гэтым свеце.
Гімн
1. Жорсткае сэрца, ты яшчэ не плачаш, *
ці ж мукаў Пана страшных
Ты не бачыш! *
Езус Твой любы ўвесь крывёй сцякае,*
сіл больш не мае.
2. Нас палюбіўшы, сышоў Езус з неба, *
ды вось на плечы
крыж прымае з дрэва. *
Пад ім Ён кленчыць,
млее, ўстаць не можа *
добры наш Божа.
3. На крыж кладзецца, ціха церпіць мукі,*
цвік, нібы джала, прабівае рукі. *
Па-над зямлёю
Збаўцу крыж узносіць, *
неба галосіць.
4. Дрэва святое, дай нам Збаўцы цела, *
каб на табе ўжо болей не вісела. *
Мы пахаваем Пана ў сумным гробе *
з плачам ў жалобе.
5. Езу, мой Пане, прагну пакаяння, *
прагну з надзеяй грахоў даравання. *
Нашы правіны змыем мы слязамі, *
зжалься над намі.
6. Богу навекі хай жа будзе хвала *
за ўсе знявагі – іх сустрэў нямала. *
За нас цярпеў Ён, Бога Сын адзіны, *
Збаўца нявінны.
Плач душы над пакутамі Езуса
1. Езу, на судзе ў Пілата *
з ліхадзеямі быў параўнаны, *
Езу, мілы Пане.
2. Езу, на Галгоце жахлівай *
Ты смерць прыняў праз укрыжаванне,*
Езу, мілы Пане.
3. Езу, з крыжам цяжкім ішоў Ты, *
нёс на гару ўсіх грахоў дараванне, *
Езу, мілы Пане.
4. Езу, да крыжа на Галгоце *
быў Ты прыбіты тупымі цвікамі, *
Езу, мілы Пане.
5. Езу, са злачынцамі разам *
Ты прынародна быў пакараны, *
Езу, мілы Пане.
6. Езу, кпіны, здзекі жаўнераў *
боль узмацнялі, пяклі Твае раны, *
Езу, мілы Пане.
7. Езу, на крыжы літасціва *
злодзею ласку Ты даў паяднання, *
Езу, мілы Пане.
8. Езу, воцат з жоўцю змяшаны *
далі Табе піць ў хвіліну канання, *
Езу, мілы Пане.
9. Езу, Ты знёс маўкліва пакуты, *
ка’ты не чулі Твайго наракання, *
Езу, мілы Пане.
10. Езу, з крыжа вучнямі зняты, *
у грабніцы Ты быў пахаваны, *
Езу, мілы Пане.
Хвала, пашана нашаму Пану * за ўсе знявагі, за бічаванне, * за ўсе цярпенні, за ўсе мучэнні, * за наша збаўленне.
Размова душы з Маці Балеснай
1. Ах, я Маці нешчасліва, *
ўжо цярпець не маю сілы, *
на крыжы Мой любы Сын (х 2).
2. О Марыя, боль Твой люты, *
пад крыжом Твае пакуты, *
я хачу дзяліць з Табой (х 2).
3. Вось канае Мой Сыночак,
закрывае Ён ўжо вочы, *
Я канаю разам з Ім (х 2).
4. Маці, страшнаю бядою *
падзяліся Ты са мною, *
дай і мне спазнаць Твой боль (х 2).
5. Ох, не чую Сына мовы, *
Ён схіліў на грудзі голаў, *
Я на свеце ўжо адна (х 2).
6. О, Марыя, мукі Пана, *
крыж, пакуты, боль і раны *
буду ў сэрцы я насіць (х 2).
Напрыканцы:
Ты за нас цярпеў ад ранаў, * Езу Хрыстэ, * змілуйся над намі.
